son istek

Dedi ki, şiire, aşka ve ölüme inanıyorum,
işte bu yüzden ölümsüzlüğe de inanıyorum.
Bir dize yazıyorum, dünyayı yazıyorum; ben varım; dünya var.
Bir ırmak akıyor serçe parmağımın ucundan.
Gök yüzü yedi kere mavi. Bu arılık
bir kez daha tek gerçek, (ve) son dileğimdir.
Yannis Ritsos

ezberlemek gerek.

Not: Bu şiirin medya ve internette bulunan Türkçe çevirisi Cevat Çapan hocamıza aittir. Buradaki çeviriyi ise kendim gerçekleştirdim. Cevat Çapan çevirisinde şiirin aslından uzaklaşan birkaç anlam kayması olduğu kanaatindeyim.

Örneğin, Cevat Çapan çevirisinde ilk iki dize;

Şiire, aşka ve ölüme inanıyorum, diyor, işte bu yüzden ölümsüzlüğe de inanıyorum.

Şeklinde yer alır. Burada "diyor" kelimesinin ilk dizenin sonunda yer alması sebebiyle, okuyucu ikinci dize ve şiirin devamında öznenin, ilk cümlenin öznesi yani okuyanından farklı olduğu algısına düşer. Bir anlamda ilk dize, bir alıntı. İkinci dize ise şairin kendi cümlesi gibidir. Ayrıca Είπε kelimesi λέω (söylemek) kelimesinin 3. tekil geçmiş zaman çekimidir. Şimdiki zaman değil. Dolayısıyla ilk çeviride bir zaman hatası vardır denebilir.

Şiirin orijinalinde ise

Είπε: Πιστεύω στην ποίηση, στον έρωτα, στο θάνατο,γι’ αυτό ακριβώς πιστεύω στην αθανασία.

Burada Είπε (O dedi ki, "he said") sözü, benim çevirimde olduğu üzere, en başta yer alır ve şiiri kapsar.

Cevat Çapan çevirisinde bir başka dizede bu özne karmaşası kendisini devam ettirir.

Bir ırmak akıyor serçe parmağının ucundan.

der Cevat Çapan. Oysa dizenin aslında;

Από την άκρη του μικρού δαχτύλου μου ρέει ένα ποτάμι.

Burada özne birinci tekildir. Parmağımın ucundandır.

Bununla birlikte Cevat Çapan, şiirde son dizelerde açıklama yapma ihtiyacına girmiştir.

Cevat Çapan çevirisinde:

Bir ırmak akıyor serçe parmağının ucundan. Yedi kere bu ırmak gökyüzünün mavisi

Der. Oysa, orijinal metinde

Από την άκρη του μικρού δαχτύλου μου ρέει ένα ποτάμι. Ο ουρανός είναι εφτά φορές γαλάζιος.

İkinci kısım olan "Ο ουρανός είναι εφτά φορές γαλάζιος." bölümünde bir ırmak kelimesi geçmez. Cevat Çapan, bir önceki dizeyle kıyaslama olduğunu belirtmek adına bu kelimeyi çeviriye eklemiştir. Oysa, Ritsos'un dizesinde okuyucuya bir yorum hakkı tanınır. Bir hayal kurma ya da mana arama.

Son dizede ise Cevat Çapan

ilk gerçek oluyor bu arılık, bu benim son dileğim.

der. Bu cümleyi anlamak zordur. Oysa burada bir kelime oyunu vardır. Bu arılık, duruluk ve sadeliğin ilk (en önemli) gerçek ve son dilek olduğundan bahsedilir. Cümlenin odağı arılıktır. Arılık aynı zamanda hem en önemli gerçek, hem de son dilek, son istektir.

O yüzden benim çevirimin, bazı noktalarda şairanelikten ödün vererek asıl anlama yaklaştığını söylemek doğru olacaktır.